Nieuws Pension Sector

Eind november heeft het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) het wetsvoorstel Pensioencommunicatie ter consultatie gepubliceerd. Partijen hebben tot 17 januari 2014 de tijd om te reageren op dit wetsvoorstel.

Een van de doelen van dit wetsvoorstel is het vergroten van het pensioenbewustzijn van Nederlanders. De wettelijke verplichte informatie over het pensioen is namelijk voor veel mensen nog steeds ingewikkeld, moeilijk te begrijpen en te omvangrijk. Bovendien geeft het niet altijd een realistisch beeld over de hoogte van het pensioen, omdat het geen inzicht geeft in de risico’s. Hierdoor kunnen mensen op het verkeerde been worden gezet.

De Pensioensector heeft daarnaast te maken met een gedaald vertrouwen onder deelnemers. In het wetsvoorstel staat daarom dat er ruimte zal zijn voor maatwerk door pensioenuitvoerders, gelaagdheid in informatie, meer mogelijkheden tot digitale informatieverstrekking en uniforme communicatie over koopkracht en risico’s.

Het wetsvoorstel en de memorie van toelichting zijn te raadplegen via deze link.

http://www.internetconsultatie.nl/pensioencommunicatie

De DNB heeft bij een groot aantal pensioenfondsen een themaonderzoek gedaan naar de beheersing van het renterisico. Het onderzoek concentreerde zich voornamelijk op de invulling van de risicobeheersing door de pensioenfondsen en niet op de renteafdekking, omdat dit laatste ter beoordeling van de fondsen zelf is. Met het publiceren van de uitkomsten van het onderzoek wil DNB een ‘guidance’ aan de pensioensector geven. Op deze manier wordt de totstandkoming van verbeteringen inzake het beleggingsbeleid en de beheersing van het renterisico bevorderd.

Uit het themaonderzoek blijkt dat de pensioensector de nodige stappen heeft gezet om het beleggingsbeleid en de risicobeheersing te verbeteren, toch is de DNB van mening dat het beleid en de beheersing van het renterisico nog verdere verbetering nodig heeft. Renterisico is immers één van de belangrijkste risico’s voor pensioenfondsen. Renterisico ontstaat doordat de rentegevoeligheid van de verplichtingen voor de pensioenfondsen groter is dan de rentegevoeligheid van de beleggingen. Vaak wordt het renterisico afgedekt door bijvoorbeeld te investeren in langlopende obligaties of in rentederivaten.

Hierbij moeten pensioenfondsen belangrijke beslissingen nemen, bijvoorbeeld in welke mate ze het renterisico willen afdekken en welke beleggingsinstrumenten ze daarvoor willen gebruiken.

Het themaonderzoek heeft tot de volgende uitkomsten (in hoofdlijnen) geleid:

Bij een substantieel aantal pensioenfondsen ontbreekt een voldoende uitgewerkte vastlegging van het renteafdekkingsbeleid. In het bijzonder ontbreekt in veel gevallen een concrete beschrijving van de strategische normering (afdekkingspercentage), de gehanteerde bandbreedtes rondom deze normering, de rentetermijnstructuur of benchmark waartegen wordt afgedekt en de instrumenten of mandaten die ter afdekking worden gebruikt. Hierdoor kan de daadwerkelijke renteafdekking substantieel afwijken van de door het bestuur gewenste mate van bescherming. Een concreet vastgelegd beleid is belangrijk omdat dit in staat stelt om grip te houden op het renterisico van het pensioenfonds en tijdig bij te sturen indien nodig.

Veel pensioenfondsen houden onvoldoende rekening met de looptijdverdeling van het renterisico. Dit maakt fondsen kwetsbaar voor niet-parallelle verschuivingen in de rentetermijnstructuur (curverisico). Dergelijke verschuivingen kenmerken zich in veel gevallen door een verkromming of vervlakking van de rentecurve. Het curverisico kan beheerst worden door in het beleid van het pensioenfonds en bij de monitoring van het renterisico specifiek rekening te houden met de verdeling van het renterisico over verschillende looptijden.

De rapportages die pensioenfondsen ontvangen ten aanzien van het renteafdekkingsbeleid geven vaak onvoldoende inzicht in de performance ontwikkeling en blootstelling aan risicofactoren. Ook is het van belang dat (ex-ante) risicorapportages in veel gevallen beter aansluiten bij de manier waarop het renterisico is afgedekt. Dit maakt het voor de pensioenfondsen mogelijk om de ontwikkeling van de dekkingsgraad als gevolg van rentemutaties te verklaren (attributie) en te beheersen. Het belang van adequate rapportages is groot.

Ze stellen immers in staat om grip te houden op het risicoprofiel van fondsen door te monitoren hoeveel risico wordt gelopen en in hoeverre het gerealiseerde resultaat overeenkomt met wat op voorhand verwacht werd op basis van het renteafdekkingsbeleid en de marktontwikkelingen.

In aanvulling op het bovenstaande benadrukt DNB in haar brief tevens het belang van een goede governance inzake het beleggingsbeleid. Zo is voor een goede governance een heldere organisatiestructuur van het pensioenfonds van groot belang.

 

Bron : Brief_Resultaten_DNB_themaonderzoek_beheersing_renterisico_tcm50-228677

DNB en de AFM vinden dat pensioenfondsen zich nu al moeten voorbereiden op de nieuwe pensioencontracten die op 1 januari 2015 ingaan. Begin juli zullen DNB en de AFM een meting houden over de voorbereiding van middelgrote en kleine pensioenfondsen, behalve fondsen die volledig zijn verzekerd en fondsen in liquidatie. Deze meting is het vervolg op een meting die DNB en de AFM eind vorig jaar hebben gehouden bij zestig pensioenfondsen.

Uit de meting van eind vorig jaar bleek dat een groot deel van de fondsen zich weliswaar voorbereidt, maar dat die voorbereiding vaak niet verder ging dan oriëntatie op de nieuwe contracten. In de meting van juli willen DNB en de AFM bekijken of er voortgang is geboekt. Om beheerst over te gaan op het nieuwe contract is een tijdige transitie immers van groot belang. De resultaten van de meting zullen tijdens het DNB-Pensioenseminar, op 11 september, bekend gemaakt worden.

Brief aan middelgrote en kleine pensioenfondsen
DNB heeft alle middelgrote en kleine pensioenfondsen onlangs een brief gestuurd om hen te wijzen op het belang van een tijdige voorbereiding. De brief is hieronder te vinden.

Pensioenuitvoeringsorganisaties
Enige tijd geleden hebben DNB en de AFM gesproken met een aantal pensioenuitvoeringsorganisaties over de transitie naar het nieuwe pensioencontract. De deelnemers gaven te kennen te verwachten dat de invoering van het nieuwe contract technisch goed mogelijk is, als er maar genoeg tijd is. Zij verwachtten zes tot twaalf maanden nodig te hebben voor verwerking in de administratie, afhankelijk van de complexiteit van de nieuwe regeling.

 

Brief_voorbereiding_transitie_pensioencontract_middelgrote_en_kleine_pensioenfondsen_tcm46-292026

Bron: http://www.dnb.nl/publicatie/publicaties-dnb/nieuwsbrief-pensioenen/nieuwsbrief-pensioenen-juni-2013/dnb291896.jsp

Staatssecretaris Klijnsma van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft de Tweede Kamer op 29 mei geïnformeerd over de werkzaamheden ter verbetering van de pensioencommunicatie. De Autoriteit Financiële Markten (AFM) vindt verdere optimalisatie van pensioencommunicatie een goede zaak.

In de kamerbrief werkt SZW haar aanbevelingen over pensioencommunicatie van 26 juni 2012 verder uit. In de aanbevelingen staan het belang en de behoeften van de pensioendeelnemer centraal. De AFM geeft aan volledig met deze uitspraak van de Staatssecretaris eens te zijn: “Het is belangrijk dat pensioendeelnemers inzicht krijgen in de hoogte en toereikendheid van het eigen pensioen, zodat zij weten of het nodig is om eventueel aanvullende maatregelen te nemen.”

Als toezichthouder op pensioencommunicatie hecht de AFM grote waarde aan effectieve en efficiënte communicatie van pensioenuitvoerders aan (ex-)deelnemers en gepensioneerden. Ook omdat dit mensen beter in staat stelt een financiële planning voor de oude dag te maken. SZW gaat de aanbevelingen verder uitwerken langs de lijnen van onderzoek, advies, en indien noodzakelijk, wetgeving. De AFM gaat hierbij als een klankbord fungeren voor het ministerie van SZW, bijvoorbeeld door actief te participeren in verschillende werkgroepen, waaronder de werkgroep pensioencommunicatie.

kamerbrief-over-stand-van-zaken-pensioencommunicatie pdf

 

Bron: http://www.afm.nl/nl/professionals/afm-actueel/nieuws/2013/mei/tevreden-werkzaamheden-pensioencommunicatie.aspx

DNB heeft een rapport gepubliceerd over een onderzoek naar gedrag en cultuur in de bestuurskamers van financiële instellingen, waaronder pensioenfondsen. Gedrag en cultuur hebben invloed op de financiële prestaties, integriteit en reputatie van instellingen. Een van de belangrijkste conclusies van het rapport is dat instellingen laten zien belang te hechten aan eigen gedrag en cultuur. DNB verwacht wel dat financiële instellingen extra aandacht besteden aan de volgende vier kerngebieden.

Commentaar:

1. Stimulatie gedrag en groepsdynamiek: bestuurders (en commissarissen) moeten zich volgens DNB bewust zijn van het eigen gedrag en de impact die dat heeft op (het functioneren van) anderen. DNB vindt dat zelfreflectie en elkaar aanspreken cruciaal zijn voor het succes van een organisatie. De toezichthouder vraagt bestuurders om te kijken naar het eigen handelen en hiervan te willen leren. Bestuurders moeten voldoende tijd nemen om stil te staan bij het eigen gedrag of bij de dynamiek in de groep. Bij een aanzienlijk aantal van de onderzochte organisaties wordt hier nog nauwelijks op gestuurd. Daar ziet DNB dat bestuurders of commissarissen elkaar nauwelijks aanspreken op onwenselijk of niet-effectief gedrag. Een meerderheid van de onderzochte organisaties erkent volgens DNB evenwel het belang van gedrag en cultuur en dat bewustzijn van eigen of groepsgedrag van belang is voor het succes van de organisatie. Veel van hen weten volgens de toezichthouder alleen nog niet goed hoe de aandacht voor gedrag en groepsdynamiek concreet kan worden georganiseerd.

2. Zorgvuldige besluitvorming: DNB verwacht van bestuursleden (en –organen) een zorgvuldige besluitvorming (“sound judgment”). Dat betekent dat bestuursleden elkaar actief vragen stellen, constructief discussiëren en elkaar challengen. Deze houding kan volgens DNB voorkomen dat besluiten worden genomen op basis van onvoldoende of verkeerde veronderstellingen, dat risico’s over het hoofd worden gezien en dat onvoldoende rekening wordt gehouden met de belangen van alle stakeholders. Zorgvuldige besluitvorming is volgens DNB van belang, omdat in een aantal gevallen naar voren is gekomen dat onvoldoende werd stil gestaan bij de risico’s van een besluit. Dit heeft in een aantal gevallen ook tot concrete financiële verliezen geleid.

3. Organisatie tegenspraak: DNB vindt het opvallend dat slechts enkele organisaties maatregelen hebben genomen om tegenspraak in de top structureel te organiseren. Dat wil volgens DNB niet zeggen dat er binnen de onderzochte organisaties geen kritisch vermogen bestaat. Dit kritisch vermogen is volgens de toezichthouder echter vaak nog het toevallige resultaat van een goede samenstelling en persoonlijke inbreng van de leden van bijvoorbeeld het intern toezichthoudende orgaan. DNB vindt het belangrijk dat organisaties meer concrete maatregelen nemen om tegenspraak te bevorderen. Hiermee wordt een goede bespreking van de relevante risico’s bevorderd en wordt voorkomen dat de besluitvorming teveel afhankelijk is van de dynamiek tussen mensen.

4. Flexibele leiderschapsstijl: DNB vindt dat bestuurders meerdere leiderschapsstijlen flexibel moeten kunnen toepassen. Zo zou een dominante bestuurder ook een meer faciliterende rol moeten kunnen vervullen. Faciliterend leiderschap houdt volgens DNB in dat de bestuurder waarborgt dat alle betrokkenen deelnemen in de oordeelsvorming. Het betekent ook dat de bestuurder peilt hoe alle groepsleden aan tafel zitten en hen ondersteunt in het voeren van een kwalitatief goed gesprek. Uit het onderzoek van DNB blijkt dat deze rolinvulling tegenspraak bevordert. Dit laatste leidt volgens de toezichthouder tot een meer afgewogen en betere besluitvorming, omdat meer invalshoeken, feiten en risico’s aan de orde zijn gekomen.

Effecten van toezicht op gedrag en cultuur

Een belangrijk effect van het toezicht op gedrag en cultuur door DNB is dat bestuurders zich bewuster zijn geworden van de risico’s van gedrag binnen de organisatie. Het verder versterken van de aandacht voor gedrag en cultuur blijft volgens DNB noodzakelijk. Niet alleen binnen de bestuurskamers, maar ook in de rest van de organisaties. Het gaat immers om het veranderen van een cultuur binnen grote en complexe organisaties en zelfs van een sector. Deze cultuur verandert volgens de toezichthouder alleen als bestuurders en commissarissen zicht consequent en over een langere termijn daarop richten.

Conclusie

Een van de belangrijkste conclusies van het DNB-rapport is dat instellingen laten zien belang te hechten aan hun eigen gedrag en cultuur. Financiële instellingen kunnen de vier hierboven genoemde kerngebieden als handvatten gebruiken om het gedrag effectief te organiseren. DNB zal de inrichting van effectief gedrag niet alleen volgen en waar nodig bijsturen, maar ook proactief stimuleren door educatie en opleiding. Ook voert DNB met de AFM in 2013 gezamenlijke onderzoeken uit om te bezien in hoeverre organisaties in staat zijn de noodzakelijke veranderingen door te voeren.

Mr. Boudewijn Broers CPL
FMLA Financial Markets Lawyers

De Nederlandsche Bank (“DNB”) heeft op 17 januari 2013 alle pensioenfondsen per brief geïnformeerd over een lopend (thema)onderzoek naar uitbesteding van vermogensbeheer. In deze brief worden vier onderwerpen nader belicht die volgens DNB in ieder geval belangrijk zijn bij de uitbesteding van het vermogensbeheer. Hieronder wordt kort ingegaan op deze onderwerpen.

Commentaar:

Verwerking van strategisch beleggingsbeleid in opdracht aan de vermogensbeheerder

Het is volgens DNB van belang dat de opdracht die een pensioenfonds geeft aan de vermogensbeheerder aansluit op het strategische beleggingsbeleid van het pensioenfonds. De bedoeling hiervan is te voorkomen dat de uitvoering die de vermogensbeheerder aan de opdracht geeft, gepaard gaat met additionele risico’s die het pensioenfonds niet heeft beoogd en/of voorzien.

Dit vereist volgens DNB in de eerste plaats dat een pensioenfonds zijn eigen beleggingsbeleid voldoende uitwerkt. Op het moment dat het beleggingsbeleid voor het pensioenfonds zelf nog onduidelijkheden bevat, is het bijna onmogelijk om dit beleid in een heldere en eenduidige opdracht aan de vermogensbeheerder vast te leggen. Daarnaast is er volgens de toezichthouder een sluitende set afspraken en richtlijnen nodig tussen pensioenfonds en vermogensbeheerder om de opdracht te begrenzen. Belangrijk bij het opstellen van het beleggingsmandaat zijn bijvoorbeeld de nadere invulling van beleggingscategorieën (zoals een regioverdeling) en de inkadering van het beleggingsuniversum (anders gezegd: op welke manier mag er exposure worden ingenomen?).

Effectieve begrenzingen aan de opdracht aan de vermogensbeheerder

De bedoeling van het pensioenfonds over de begrenzingen op de verschillende risico’s en de vastlegging daarvan in het beleggingsmandaat moeten volgens DNB met elkaar in overeenstemming zijn.

Dit betekent volgens DNB dat in het beleggingsmandaat effectieve begrenzingen worden geformuleerd op alle relevante risico’s of dat het pensioenfonds er bewust voor kiest om een risico niet te begrenzen. Zo wordt bepaald welke vrijheidsgraden de vermogensbeheerder op de verschillende risico’s krijgt en hoe groot deze vrijheidsgraden zijn. Dit is volgens de toezichthouder ook van belang voor een passend risicomanagement.

Inzicht in de beleggingsportefeuille

Naast het helder vastleggen van de opdracht aan de vermogensbeheerder, is het volgens DNB noodzakelijk dat een pensioenfonds voldoende zicht houdt op de beleggingen om zelf ‘in control’ te zijn.

Dit betekent volgens DNB o.a. dat het pensioenfonds zelf op de hoogte is van wat er in de beleggingsportefeuille gebeurt, welke risico’s gelopen worden en wat de totale kosten van het vermogensbeheer zijn. Het vereiste inzicht is volgens de toezichthouder onder meer te realiseren via rapportages en (inzichten in) vergoedingen.

Juridisch vormgeving van de vermogensbeheer-overeenkomst

De juridische vormgeving van de overeenkomst tussen een pensioenfonds en de vermogensbeheerder is volgens DNB ook relevant.

Een pensioenfonds dient volgens DNB prudent te beleggen en zijn organisatie zodanig in te richten dat een beheerste en integere bedrijfsvoering is gewaarborgd. Dit laatste betekent onder meer waarborging van de soliditeit van een pensioenfonds. Het is volgens DNB in dit kader belangrijk dat een pensioenfonds procedures heeft voor bijvoorbeeld de beheersing van financiële risico’s en andere risico’s die de soliditeit van een pensioenfonds kunnen aantasten. Onder risico’s wordt tevens verstaan juridische risico’s en operationele risico’s. Daarnaast gelden op grond van de Pensioenwet (danwel de Wet verplichte beroepspensioenregeling) en lagere regelgeving specifieke regels over overeenkomsten tot uitbesteding die een pensioenfonds aangaat.

Conclusie

Een selectie van pensioenfondsen dient in 2013 rekening te houden met het themaonderzoek “Uitbesteding Vermogensbeheer”. Het doel van de sectorbrief van DNB is om ook pensioenfondsen die niet direct betrokken zijn bij het onderzoek “guidance” te geven. De vier aandachtspunten zoals genoemd in de brief van DNB kunnen door pensioenfondsen gebruikt worden als handvatten om zelf de vermogensbeheerovereenkomst te analyseren, beoordelen en waar nodig gerichte actie te ondernemen.

Mr. Boudewijn Broers CPL
FMLA Financial Markets Lawyers